नजरकाे वाण उसले हाने पछि उल्का भयो ।
झ्याप्पै बाहुमा उसलाई ताने पछि उल्का भयो ।
जिन्दगी जिउने केही नयाँ सपना सँगालेर
कसैलाई दिलकाे रानी ठाने पछि उल्का भयो ।
धेरै थिए जिन्दगीमा साथ दिन चाहने त
बिर्सिएर अरु उसलाई छाने पछि उल्का भयो ।
सल्काएर गई उ दिल भित्र बिछाेडकाे आगाे
मिसाएर प्रित दिलमा झाने पछि उल्का भयो ।
मात्तिएर मनाेमानि गरे पछि त्यो शरिरमा
उसले भन्या हर कुरा माने पछि उल्का भयो ।
दिपेन्द्र परिवर्तित
Instructor: Thomas Davis
Thomas has taught high school age students for 34 years, undergraduate 12 years, and graduate courses for the last 8 years. He has a Masters Degree in Curriculum and Instruction from National Louis University in Evanston, Illinois.
Vladimir Lenin was a Russian radical who led the Russian Revolution that overthrew the post-czar, provisional government. Read on to learn more about the architect and first leader of the Union of the Soviet Socialist Republics, and then test your own knowledge of Vladimir Lenin with a brief quiz.
Who Was Vladimir Ulyanov Lenin?
While on the run from the Russian secret police, Vladimir Illych Ulyanov changed his last name to Lenin to avoid being arrested. His followers, the Bolsheviks, knew him as Lenin, so he kept the alias. As one of the most important and well-known leaders in world history, he led the Russian Revolution that overthrew a provisional government that replaced Czar Nicholas II. He also established the first communist government, which led to the formation of the Union of Soviet Socialist Republics (USSR). In expressing his vision for the future of Russia, Lenin said: 'We want to achieve a new and better order of society: in this new and better society there must be neither rich nor poor; all will have to work. This new and better society is called socialist society.'
Early Life and Politics
Vladimir Ilyich Ulyanov was born in Simbirsk, Russia, on April 10, 1870 into an upper middle class family; his father was a high-level education official. All of his five siblings were revolutionaries; his older brother, Alexander, was hung for his part in a plot to assassinate Czar Nicholas II. As a student, Lenin developed some politically radical ideas; he was expelled from Kazan University for participating in a demonstration. After returning to the Lenin estate, Vladimir's social standing allowed for him to continue his legal studies, and he eventually passed the bar exam.
In 1893, Lenin relocated in St. Petersburg. By this time, he'd become a Marxist. Karl Marx was a German writer who had written the 'Communist Manifesto', and who preached the need for the vindication of the working class through violent revolution. According to Lenin, 'The Marxist doctrine is omnipotent because it is true. It is comprehensive and harmonious, and provides men with an integral world outlook irreconcilable with any form of superstition, reaction, or defense of bourgeois oppression.' While in St. Petersburg, Lenin wrote many controversial papers and articles with the intent of organizing the workers. In particular, he helped to organize the St. Petersburg Union for Struggle for the Liberation of Labor, which played a key role in the Russian Marxist movement.
Exile and Travel
Lenin was arrested in 1897 for his revolutionary activities and sentenced to three years of exile in Siberia. Nadezhda Konstantinovna Krupskaya, another Marxist, joined him in Siberia, and they later married. During his exile, Lenin studied the Russian economy and wrote 'The Development of Capitalism in Russia', which attacked Russia's antiquated economy.
After being released from Siberia, Lenin spent the next 17 years traveling throughout Europe, returning to Russia just once to participate in the failed revolution of 1905. He also joined the editorial board of Iskra, the central Marxist newspaper in Russia. Lenin understood that journalism could be a useful political tool and believed that 'A newspaper is not only a collective propagandist and a collective agitator, it is also a collective organizer.'
During this period, Lenin had a falling out with another member of the Russian Social Democratic Labor Party, Julius Martov, over the distribution of power. Whereas, Martov believed that power should rest with the bourgeois or middle class, Lenin believed it should rest with the proletariat, or working class: 'Under socialism all will govern in turn and will soon become accustomed to no one governing'. Supporters of Lenin were referred to as Bolsheviks, or the majority; supporters of Martov were known as Mensheviks, or the minority.
Also during this period, Lenin helped like-mined people prepare for the revolution, the goal of which was to form a socialist Russia powered by the proletariat, or the working class. In addition to the poor rural farmers, the intellectuals would have a role by offering their political theories as guidance. As Lenin said: 'Without revolutionary theory, there can be no revolutionary government.'
Role in the Russian Revolution
Lenin spent World War I in Switzerland before returning to Russia to lead the October Revolution of 1917, which overthrew the provisional government established after Czar Nicholas II abdicated his throne. Although he once said that 'Authority poisons everybody who takes authority on himself', Lenin became chairman of the Council of People's Commissar, which in reality, transformed him in to a dictator. He was not happy about this turn of events, stating that: 'All our lives we fought against exalting the individual, against the elevation of the single person, and long ago we were over and done with the business of a hero, and here it comes up again: the glorification of one personality. This is not good at all. I am just like everybody else.'
Between 1918 and 1921, the Bolsheviks and the White Army, which included former members of the imperial armed forces, monarchists and other socialists, fought a violent civil war. Lenin remained unfazed by this turn of events: 'We fully regard civil wars, i.e., wars waged by the oppressed class against the oppressing class, slaves against slave-owners, serfs against land-owners, and wage-workers against the bourgeoisie, as legitimate, progressive and necessary.' He knew that 'You cannot make a revolution in white gloves'.
© copyright 2003- 2015 Study.com.
माैसम चिसो थियो । प्रायः मान्छेलाई घाम प्यारो लाग्थ्यो । उनिहरु घाम नअस्ताए हुने भनेर शाेच्थे । तर प्रकृतिको नियम र समयलाई कसले परिवर्तन गर्न सक्थ्यो र । दिनभर न्यानो घाम तापेर मान्छेहरु समय कटाइरहेका थिए । त्यहि समय म पनि शहर तिर भाैँतारि रहेको थिए । जिन्दगीको गन्तव्य खाेज्दै हिँड्ने क्रममा शहर पुगेको पनि धेरै समय भएको थियो । पत्रिकामा काम गर्थें दिनहुँ खटिरहनु पर्ने । प्रायः फुर्सद नै नहुने । म चापागाउ बस्थे तर काम लगनखेलमा। यसै बिच दिनहुँ लगनखेल चापागाउ भईरहन्थ्याे । हरेक साँझ बसपार्कमा चापागाउ जाने मान्छेकाे भिड हुन्थ्यो । करिब डेढ बर्ष त्यहि भिडभाडकाे यात्रामा बितिसकेको थियो । कतिपय यात्रुहरु परिचित भईसकेका थिए । यात्रामा बेलुकी कलेज छुटेका हरु पनि हुने गर्थे ।
यसरी यात्रा अनवरत बढिरहेको थियो । एकदिन पत्रिकाको काम सकेर अलिक छिटो काेठामा फर्कने बिचार गरेँ । बसपार्क पुगेर माईक्रो चढेँ । खासै मान्छेहरु थिएनन् । एउटि कलेज ड्रेसमा आइ र म बसेकाे सिटमा बसि । स्लिम शरीर भएकि उसले हातमा समर लभ किताब बाेकेकि थिई । ओठमा हल्का लिप्स्टिक र चिम्सा आँखामा गाजल थिए । तर त्यो नानिमा काे थियो थाहा थिएन । कताकता देख्नेबित्तिकै मन कस्तो कस्तो भयो । हल्का मुस्कुराउँदै उसले मसँग माेबाईल मागि ।मैले पनि मुस्कान सहित माेबाईल दिएँ । हरेक केटाहरूकाे चाहना यात्राको क्रममा साइडमा सुन्दर युवती परे हुन्थ्यो भन्ने हुन्छ भन्ने सुनेको थिएँ तर ममा त्यो चाह त थिएन तर उसलाई देखे पछि मनमा भने काउकुति लागेको थियो । त्यो दिन भाग्यवश वा संयाेग सँगै सिटमा केटी परिन् । माेबाइल लिए पछि उसले एउटा नम्बर डायल गरि र उसको मातृभाषामा गफ गरि । त्यो दिन सिधै चापागाउ जाने बाटो बन्द थियो । उता हरिसिद्दि हुँदै जानुपर्ने अलिक घुमाउरो करिब ४५ मिनेटको बाटो घुमेर जाँदा डेढ घण्टा लाग्थ्यो । सायद उसले कसैलाई लिन आउन आग्रह गरेको हाेलि फाेनमा । जम्मा एक कल कुरा गरि र माेबाईल मलाई थमाएर धन्यवाद दिँदै उ त्यहीँ ओर्लि । उसले दिएको धन्यवाद मेरो लागि कुनै ठुलो पुरस्कार सरह हुन पुग्यो । यात्रा सुरु भएको नै थिएन एक्कासि अन्त्य भयो । मनले शाेचेका सारा सपनाहरु क्षण भरमा नै सिद्दिए । । खयर जे भए तापनि एउटा सुन्दरी सँग केहि मिनेट त बित्यो । यसमा नै मन बुझाउनु उत्तम थियो म जस्ताे केटाले । उसका हातमा भएको समर लभ मेरो पनि अति मनपर्ने उपन्यास हाे । भर्खरै सुविन भट्टराईले युवाहरूको प्रेम कहानी समेटेर लेखेको उपन्यास साह्रै चर्चामा थियो । सायद त्यसैले पनि हाेला धेरैले पढेको मैले देखेको थिएँ । यात्रा सँगै गर्ने रहर तुहिए पछि मनमा अर्को ईच्छा प्रकट भयो फेरि एकपटक भेट हाेस उसँग अनि खाेल्न पाइयाेस मनका कुराहरू ।
मनमा शब्दको बाढी आयो प्रश्नहरु मडारिए । यात्रा भरि उसको कल्पनामा डुबेँ थाहा छैन उ मलाई प्रेम गर्थि या गर्दिनँ थिई तथापि एक झल्को देख्दैमा म उ प्रति आकर्षित भईसकेकाे थिए । यसरी सपनाको संसारमा डुल्दाडुल्दै गन्तव्यमा पुगेको पत्तो नै भएन । काेठामा खाना बनाउन खासै मन नहुने हुँदा बसपार्ककाे छेउमा रहेको हाेटलमा खाना खाएर काेठामा गएँ । रातभर उसको कल्पनामा डुबेँ । बिहानि पख त भुसुक्कै निदाए छु । उठ्दा ९ बजिसकेकाे थियो । नुहाएर पुनः लागेँ उहीँ पुरानाे यात्रामा लगनखेल ।
यसरी लगनखेल चापागाउ यात्राको क्रममा धेरै सँग भेटघाट भयो । कतिपय सँग त नजर जुँधे तर मन भने केवल उसमा गएर बस्याे । थाहा थिएन उ कहाँ बस्छे ?? घर कहाँ हाे?? तर मनले भने उसलाई हरक्षण खाेजिरहेकाे हुन्थ्यो । हरेक दिन यात्रा सुरु गर्दा नजर लगाउँथे बसपार्क वरिपरि तर कहिल्यै उसलाई देखिन । सायद भगवानले केवल एक चाेटिका लागि मात्रै दर्शन दिलाएका हाेलान् ।तथापि मनलाई बुझाउन सकिन ।
एक दिन फेरि हाम्रो भेट त्यहि बसपार्कमा भयो । उ कलेज ड्रेसमा थिई । ओठमा हल्का लिप्स्टिक उस्तै थिए । आँखामा गाजल पनि उस्तै थिए तर हातमा समर लभ थिएन त्यो दिन । बाेलाउने हिक्मत आएन । सायद उसले पनि चिनिन । यात्रा एउटै माईक्रोमा भयो तर त्यो दिन हाम्रो बसाइ भने फरक सिटमा भयो । उ म भन्दा अघिल्लो सिटमा बसि । म उसलाई नियालेर बसेँ तर उसले त मलाई चिनिन ।सायद उसले त्यो दिन बिर्सेकि हाेलि । हुन त जिन्दगीमा धेरै सँग भेटघाट हुन्छ कसलाई मात्रै सम्झन सकिन्छ र । जाे खास बनेर हृदयमा धड्कन्छ उसलाई न सम्झने हाे । उ मेरो लागि खास थिई र पाे म सम्झँन्थेँ त ।तर म त उसको लागि खास मान्छे हैन हाेला त्यसैले याद गरिन । मनमा यस्तै कुरा खेलिरहे । माईक्रो प्याक थियो । दुई जना बस्ने सिटमा सहचालकले तिनजना काेच्थे । यात्रा गर्न असहज थियो । यो भएन भनेर बाेलाैँ त जान मन नभए ओर्लनुन भनेर रुखाे जवाफ दिन्थे । चुपचाप यात्रा गर्नु सिवाय अरु उपाय नै थिएन ।
यात्राको क्रममा कसैले उसको शरिरमा छसक्क छाएको देख्दा पनि मनमा जलन हुन्थ्यो । लाग्थ्यो एकान्तमा त्यो मान्छे भेटे त पड्काउने थिएँ ।याे त केवल मष्तिस्ककाे साेचाई मात्रै न हाे । मलाई उसको पक्षमा बाेल्ने न त अधिकार थियो न त कुनै आँट नै । यसरी मनमा कुरा खेलाउदै त्यो दिनको यात्रा पनि समाप्त भयो । गन्तव्य हाम्रो एउटै रहेछ । उ अगाडि सिटमा भएको हुँदा उ ओर्लेर कता लागि मलाई पत्तो नै भएन । नयनले त धेरै खाेजे उसको बाटो तर पत्ता भने लागेन । लाग्यो कि म एकाेहाेराे मायामा जलिरहेकाे छु ।
हरेक साँझ १ घण्टा म साइबरमा बिताउने गर्थें । माेबाईलमा नेट स्लाे हुने फेरि पैसा पनि उतिकै काट्ने हुँदा मज्जा बरु साइबरमा नै थियो । फसबुक तिर पनि धेरै नियालेर उसलाई खाेजेँ । नाम त थाहा थिएन तथापि अन्दाजी नाम हानेर सर्च गरेँ तर उसको फाेटाे भएको एकाउन्ट पत्ता लागेन । नाम थाहा भए पाे पत्ता लाग्नु क्या ! यसरी उसको यादमा म यति जलेँ कि म बेहाेसि सरह बनेँ । तर म जलेको कुरा उसलाई के था । न उसको अन्त प्रेम पाे छ कि कहिलेकाहीँ शंका लाग्थ्यो । हुन त अचेल प्रेम नगरेको मान्छे बिरलै भेटिन्छन् । प्रायः त प्रेमा धाेका खाएकाहरु नै भेटिन्छन् । हातमा समर लभ बाेकेकि अनि दुब्लो शरीर देख्दा लाग्थ्यो कि उ पनि म झैँ प्रेम पिडित नै हाे ।
नियमित साईबर बसाइकाे क्रममा एकदिन उसको र मेरो भेट भयो साईबरमा नै । संयाेगले हामी नजिकै परेछाैँ साईबरमा पनि । अरु पनि कम्प्युटर खालि थिए तर उ मेरो नजिकैकाेमा बसि । उ मलाई देखेर त्यहाँ बसेकि भने हैन । स्काईपमा कल गर्न आएकि रहिछे । तर शहर कि भए नि ईन्टरनेटकाे दुनियाँबाट टाढा रहिछन् । उसलाई अनुभव नै रहेनछ । फाेनमा कसैले छिटो अनलाइन आउन आग्रह गरेको मसिनो आवाज नजिकै भएको हुँदा मैले पनि सुने । उसले मुख बिगार्दै स्काईप खाेल्न लागि एकाउन्ट नभएको हुँदा खुल्ने कुरा नै भएन अनि मसँग गुहार मागि । फेरि पनि उसलाई अर्को सेवा गर्ने अवसर मिल्यो मन खुसिले गदगद भयो । एकाउन्ट खाेल्दा थाहा भयो कि उसको नाम युनिसा रहेछ । उसले एक जना केटालाई एड गरि र स्काईपमा गफ गरि । घरिघरि नेटमा समस्या हुँदा मै लाई गुहार्थि ताकि म त्यहि साइबरकाे साहु झैँ साेचेकि थिई कि । मुस्सुक्क हाँस्दै कहिलेकाहीँ म पट्टी हेर्दा त लाग्थ्यो उ पनि मलाई माया गर्छे तर याे सब म भ्रममा रहेछु । उसले स्काईमा गफ गरेको केटा उसको प्रेेमि रहेछ ।
उ त क्षितिज रहिछन् । जहाँ आकाश र धर्ती जाेडिएकाे देख्नु मेरो भुल रहेछ । त्यो दिन मन सम्हाल्न त गाह्राे भयो तर विकल्प अरु थिएन । यसरि बसपार्कबाट सुरु भएको प्रेम साईबरमा पुगेर अन्त भयो । उसको हातमा भएको समर लभ भन्दा मेरो हृदयमा भएको विन्टर लभ बढाे गजबको थियो तर उसले पढ्न पाईन याे विन्टर लभकाे कथा । बाहिरी माैसम चिसो भए पनि उसको यादमा हराउदा मनमा न्यानो भएको थियो । तर त्यो सब विन्टरकाे शीत झै विलिन भए केही क्षणमा नै घामका किरणहरुले गर्दा ।
दिपेन्द्र परिवर्तित
माल्टा ललितपुर
व्यङ्ग्य
माया अनि तनकाे घाउ उस्तैउस्तै लाग्छ ।
प्रेमिका र गाउको साउ उस्तैउस्तै लाग्छ ।
कहिलेकाहीँ झनक्क रिसाएर हिँड्दा त
उ अनि उसको बाउ उस्तैउस्तै लाग्छ ।
कहिले देला पैसा भन्दै माैका कुरिकुरि बस्ने
भिखारि र उसको दाउ उस्तैउस्तै लाग्छ ।
जिन्दगीमा पीडा माथि झन पिडा थपि दिँदा
भगवानकाे र सत्रुकाे पाउ उस्तैउस्तै लाग्छ ।
अब मलाई बिर्स भन्दै अफलाईन बस्दा त
केटिकाे र प्याजकाे भाउ उस्तैउस्तै लाग्छ ।
असारमा हिलो हानेको सम्झना छ ।
लडाउन आलिमा तानेकाे सम्झना छ ।
सँगै खान बस्न परेलिले डाक्दा
लुरुक्क तिमिले मानेको सम्झना छ ।
मुठी गाडि घुमाएर वरिपरि धान राेप्दा
त्यसैलाई भकारी ठानेकाे सम्झना छ ।
यसरी राेप्ने भन्दै तिमिले सिकाउँदा
मैले पनि राेप्न जानेको सम्झना छ ।
ढाेडकाे छड्केले मेरा खुट्टा काट्दा
तिमिले टालाेले बानेकाे सम्झना छ ।
जे गर भन्याे त्यहि सजिलै मान्ने
साेझाे बाउसे सानेकाे सम्झना छ ।
असारमा हिलो खेलेर रमाइन्थ्याे ।
हिलोमा कसैलाई ठेलेर रमाइन्थ्याे।
साँच्चिकै बाल्यकाल भुल्न सकिन्न
माटाको राेटि बेलेर रमाइन्थ्याे ।
समय पनि कठाेर बन्छ तिमिलाई देखे पछि ।
याे मन दिल चाेर बन्छ तिमिलाई देखे पछि ।
खै के जादु छ त्यस्तो तिमी भित्र प्रिय
सुका पनि माेहाेर बन्छ तिमिलाई देखे पछि ।
सायद मेरो अतीत पनि तिमी जस्तै भएर हाेला
मेरो दिमाग बाेर बन्छ तिमिलाई देखे पछि ।
एक्कै चाेटि स्मरण हुन्छ वर्तमान,भुत,भविष्यकाे
सजाउने छुट्टै फ्लाेर बन्छ तिमिलाइ देखे पछि ।
कल्पनाकाे सागरमा डुबुल्की मार्न पुग्छु सधैं
सपना घनघाेर बन्छ तिमिलाई देखे पछि ।
दिपेन्द्र परिवर्तित
मुटु त हैन हजुर कान बिक्रिमा छ ।
लाने भए मात्रै एक थान बिक्रीमा छ ।
जिब्रो पड्काई मुखै राताे बनाउने भए
पराग सँगै मिठाे पान बिक्रीमा छ ।
थाहा छ मलाई कान बिना बहिरो हुन्छु
तथापि याे सब जानाजान बिक्रीमा छ ।
अब के नै बाँकि छर मेरो अस्मिता यहाँ
लिनु हुन्छ भने मेरो सान बिक्रीमा छ ।
अचेल जे गरेनि पैसाकै कुरा चल्छ यहाँ
थाप्ने भए थाेरै सम्मान बिक्रीमा छ ।
हिजाे सहयोग भन्दै मागेको विदेशीसँग
गाेप्यरुपमा किन्ने भए दान बिक्रीमा छ ।
नआउ अब यादहरु बाेकेर मेरि सानू ।
चाेखाे माया धनसँग जाेखेर मेरि सानू ।
आखिर के नै गल्ती गरेँ भन मैले प्रेममा
साँचो प्रित तिमितिर पाेखेर मेरि सानू ।
चाहिए दिन्छु तिमिलाई ज्यानै वलिदान
नबस प्रेमको मुल्य ताेकेर मेरि सानू ।
तिमी जीवन तिमी मेरो सबथोक हाै प्रिय
नजाउ टाढा धड्कन राेकेर मेरि सानू ।
सुदर्शन मंगोल
आजभन्दा १२० वर्षअघि अर्थात् डिसेम्बर २६, सन् १८९३ मा माओ चिनियाँ धर्तिमा जन्मे । माओ जन्मँदा चीन साम्राज्यवाद र सामन्तवादको चंगुलमा थियो । यस्तो चीनलाई मुक्ति दिलाउनु कम्ति चानचुने थिएन । तर, चीनलाई मुक्त पार्ने काम माओको नेतृत्वमा मात्र भयो ।
चीनमा माओको नेतृत्वमा रहेको कम्युनिस्ट पार्टीले घरेलु सामन्तवाद र वैदेशिक साम्राज्यवादका दुईवटा पहाडसँग एकैचोटि संघर्ष छेडेर चिनियाँ जनता र राष्ट्रलाई मुक्ति दिलायो । अझ त्यो भन्दा लामो आन्तरिक र वाह्य उपनिवेशका विरुद्ध सन् १८४० को अफिम युद्धदेखि १९४९ सम्म चिनियाँ जनताले लामो लडाइँ लडेर चीनले मुक्ति पायो ।
खासमा सन् १९१७ को रुसी अक्टोबर क्रान्तिको प्रभावबाट चीनमा माओसहित करिब आधा दर्जन नेताहरुको सहभागितामा सन् १९२१ मा चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको स्थापना भयो । कम्युनिस्ट पार्टीको स्थापना त भयो, तर चीनजस्तो अर्धसामन्ती तथा अर्धऔपनिवेशिक मुलुकमा कसरी क्रान्ति गर्ने ? क्रान्तिको बाटो के हुन सक्छ ? यसबारे पार्टीमा माओको आन्तरिक संघर्ष सन् १९२१ देखि १९३५ सम्म चल्यो । १४ वर्षको लामो अन्तरसंघर्षपछि १९३५ को चुनई सम्मेेलनपछि मात्र माओको नीति र नेतृत्व दुवै स्थापित भयो ।
यस बीचमा माओले पार्टीभित्रको जटिल दुई लाइन संघर्ष, घरेलु सामन्तवाद र जापानी साम्राज्यवादका विरुद्ध एकैसाथ संघर्ष चलाउनु भयो । माओको नेतृत्व र आफ्नै मौलिकतामा सिर्जनात्मक अनि बलियो सशस्त्र संघर्षले नै चीनमा सन् १९४९ मा जनवादी क्रान्ति सम्पन्न हुन पुग्यो ।
माओलाई सम्झनुपर्ने कारण
आजको समयमा माओलाई स्मरण गर्नुमा केही मुलभुत कारणहरु छन् । खासगरी माओले रुसी अक्टोबर क्रान्ति भन्दा निकै बेग्लै ढंगबाट चीनमा नयाँ जनवादी क्रान्ति गर्नुभयो । रुस पुँजीवादी मुलुक थियो । चीन अर्धसामन्ती र अर्ध औपनिवेशक मुलुक थियो । रुसभन्दा निकै पिछडिएको मुलुक चीनमा क्रान्तिको स्वरुप र मोडल नयाँ ढंगबाट निर्माण गर्नमा माओले ठूलो संघर्ष गर्नुपर्यो ।
चीनमा सन् १९२१ मा कम्युनिस्ट पार्टीको स्थापनापछि चिनियाँ क्रान्तिको मोडल कस्तो हुने भन्नेबारे ठूलो अन्तरसंघर्ष चल्यो । छन तु स्युको दक्षिणपन्थी अवसरवादले १९२१ देखि १९२६ सम्म चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी (चिकपा)लाई गोलचक्करमा फसाइदियो । उसले क्रान्तिकारी आन्दोलनलाई अगाडि बढाउनेबारे कुनै पहल गरेन ।
छन तु स्युको अवसरवादका विरुद्ध माओलगायतको टीमले वैचारिक संघर्ष तीव्र बनायो । करिब ५ वर्षपछि छन तु स्युको अवसरवादलाई परास्त गरियो । तर, फेरि अर्को समस्या पैदा भयो, त्यो थियो- वामपन्थी अवसरवाद ।
सन् १९२७ को अन्त्यतिरबाट छु छु पाइको नेतृत्वमा पैदा भएको वामपन्थी दुस्साहसवादले चीनका मुख्य शहरहरुमा सशस्त्र विद्रोहबाट केन्द्रीय सत्तामा हस्तक्षेप गर्ने कार्यदिशा अगाडि सार्यो । यो अवधि मुलत ४/५ महिनाको रह्यो । यस्ता गलत कार्वाहीका विरुद्ध माओलगायतका क्रान्तिकारी टीमले फेरि पनि भन्डाफोर गर्यो ।
चीनमा जहाँ भर्खरै मात्र क्रान्तिकारी युद्धले ठूलो पराजय भोगेको थियो । खासगरी सन् १९२४ देखि १९२७ सम्म चलेको क्रान्तिकारी युद्धलाई पहिलो पटक कम्युनिस्ट पार्टीको नेतृत्वमा संचालन गरिएको थियो । तर, चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको मुख्य नेतृत्वले सही ढंगले संचालन गर्न नसक्दा त्यो युद्धले पराजय भोग्नुपर्यो । योबेला कम्युनिस्ट पार्टीको नेतृत्व छन तु स्युजस्ता अवसरवादीको हातमा थियो ।
यसरी भर्खर क्रान्तिकारी युद्धले असफलता भोगेको बेला नयाँ ढंगबाट क्रान्तिकारी आन्दोलनलाई अघि बढाउनुको साटो छु छुपाइले उग्र रुपमा सञ्चालन गरेको सशस्त्र विद्रोहका कारण चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीले ठूलो क्षति व्यहोर्नुपर्यो ।
परिवर्तनको जगमा टेकेर अब नयाँ शिराबाट क्रान्तिलाई अघि बढाउने जिम्मेबारी नेपाली माओवादीहरुको काँधमा आएको छ । अब उही रुसी विद्रोह र चिनियाँ जनयुद्धको अन्धनक्कल गरेर होइन
छु छु पाईको उग्रवामपन्थी अवसरवादलाई सच्चाइसकेपछि चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीभित्र अर्को वामपन्थी अवसरवाद प्रकट भयो । त्यो लिलि शानको नेतृत्वमा पैदा भएको उही वामपन्थी अवसरवाद थियो । यसले पनि ठूल्ठूला शहरहरुमा सशस्त्र आक्रमण गर्ने उही रुसी मोडलको सशस्त्र विद्रोहको बाटो प्रयोग गर्यो । यो अवधि सन् १९३० को जुन महिनातिर थियो । यसले पनि चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीलाई असफलता मात्र दिलायो । अनावश्यक क्षतिले कम्युनिस्ट आन्दोलनलाई कमजोर बनायो ।
सप्टेम्बर १९३० मा पार्टीको केन्द्रीय समिति बैठकले यो कार्यदिशालाई संशोधन गर्यो । त्यसपछि पनि फेरि पनि चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीभित्र अर्को सबैभन्दा ठूलो र लामो वामपन्थी अवसरवाद पैदा भयो । वाङमिङको नेतृत्वमा पैदा भएको यो अवसरवादले १९३१ देखि १९३४ सम्म चिकपालाई निकै ठूलो असर पुर्यायो । वाङमिङको नेतृत्वमा पैदा भएको यस अवसरवादले ठूला ठूला शहरमा आम हडताल गर्न लगायो । राष्ट्रव्यापी आक्रामक नीति अख्तियार गरेर केन्द्रीय सत्तामा दख्खल पुर्याउने उद्देश्यका साथ सुरु गरिएको यो उग्रवामपन्थी अवसरवादले पार्टीलाई ठूलो नोक्सानी मात्र हात लाग्यो ।
सन् १९३४ को अक्टोबरबाट सुरु गरी १९३५ मा समापन भएको लङमार्च अभियानले यसलाई सच्चायो । मुख्यतः सन् १९३५ मा चुनइमा सम्पन्न केन्द्रीय समितिको राष्ट्रिय विस्तारित बैठकले वाङमिङ लाइनलाई पूर्णतः खारेज गर्यो । यसपछि मात्र माओ चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीभित्र सर्वाधिकार र निर्विल्प नेताका रुपमा उदाउनुभयो ।
यही बीचमा माओले सन् १९३८ तिर दीर्घकालीन जनयुद्धको मोडल प्रतिपादन गर्नुभयो । सन् १९४० मा नयाँ जनवादबारे सिद्धान्त प्रतिपादन गरेका माओले १९४९ मा पुगेर जनवादी क्रान्तिलाई पूर्णता दिने काम भयो । वास्तवमा माओले चीनमा कसरी क्रान्ति गर्ने भन्ने सिद्धान्त मात्र प्रतिपादन गर्नु भएन, क्रान्तिपछि प्रतिक्रान्ति कसरी रोक्ने भन्ने निरन्तर क्रान्तिको सिद्धान्त समेत प्रतिपादन गर्नु भयो । त्यो नयाँ जनवादी क्रान्तिपछि सन् १९६६ देखि १९७६ सम्म संचालन गरिएको महान् सर्वहारा सांस्कृतिक क्रान्तिअन्तर्गत निरन्तर क्रान्तिको सिद्धान्त थियो ।
माओको निरन्तर क्रान्तिको सिद्धान्तले वर्ग विलोप नहुँदासम्म समाजवादी सत्तामा निरन्तर क्रान्ति गर्नुपर्ने जोड दिएको छ ।
आजको नेपालमा यति धेरै परिवर्तनपछि हामी माओवादीहरुले नेपाली क्रान्तिको बाटो तय गर्दैछौं । खासमा दश वर्षे लामो जनयुद्धले नेपाली समाजमा ल्याएको ठूलो परिवर्तन हाम्रा लागि एउटा गतिलो सबक हुनेछ
नेपालको सन्दर्भमा माओको योगदान
आजको विश्व र आजको नेपालमा ठूलो परिवर्तन आएको छ । खासगरी विश्व भूमण्डलीकरणको तीव्रताले सिंगो विश्व एउटा गाउँमा खुम्चिएको छ । विज्ञान प्रविधि र सूचना प्रविधिमा आएको ठूलो परिवर्तनले दुनियाँमा अभुतपूर्व परिवर्तन ल्याएको छ । रुसमा लेनिनले क्रान्तिको बाटो तय गर्दाको हामी आज ९९ वर्षपछिको समयमा छौं । माओले चिनियाँ क्रान्तिको खाका कोर्दाको हामी आज ६५ वर्षपछिको स्थितिमा छौं । ९९ वर्ष र ६५ वर्षको विश्व र नेपालमा यति धेरै परिवर्तन आएको छ, जसलाई हामीले स्वीकार्नै पर्छ ।
रुसमा लेनिनले तय गरेको सशस्त्र विद्रोहको मोडल र चीनमा माओले प्रतिपादन गरेको जनयुद्धको मोडल आ-आफ्नै विशेषतामा तय गरिएको मोडल थियो । ती कतैबाट आयातीत गरिएको मोडल थिएन । जसरी फ्रान्सको पेरिस कम्युन (सन् १८७१) विद्रोह आफ्नै मौलिकतामा भएको थियो, त्यो रुसमा आउदा थप मौलिक र विकसित भएर आयो । त्यसैगरी चीनमा आउदा त झन् नयाँ ढंगबाट विकसित भएर आयो ।
आजको नेपालमा यति धेरै परिवर्तनपछि हामी माओवादीहरुले नेपाली क्रान्तिको बाटो तय गर्दैछौं । खासमा दश वर्षे लामो जनयुद्धले नेपाली समाजमा ल्याएको ठूलो परिवर्तन हाम्रा लागि एउटा गतिलो सबक हुनेछ ।
दश वर्षे नेपाली जनयुद्धले नेपालको राजनीतिक, आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक सबै क्षेत्रमा जुन यति धेरै परिवर्तन ल्यायो, त्यो परिवर्तनको जगमा टेकेर अब नयाँ शिराबाट क्रान्तिलाई अघि बढाउने जिम्मेबारी नेपाली माओवादीहरुको काँधमा आएको छ । अब उही रुसी विद्रोह र चिनियाँ जनयुद्धको अन्धनक्कल गरेर होइन कि थप विकास गरेर नयाँ क्रान्तिको मोडलको विकास गर्नै पर्ने भएको छ ।
रुसी मोडल, चिनियाँ मोडल, त्यो बाहेक अरु विश्वमा क्युबाली क्रान्तिको मोडललगायतका मोडलहरु हाम्रा लागि हुबहु नक्कल होइन, सिर्जनात्मक रुपले सबक लिन सकिने मोडल हुन सक्छन् ।
अहिले नेपालमा नेकपा माओवादीका संयोजक कमरेड नेत्रविक्रम चन्द ‘विप्लव’द्वारा प्रक्षेपण गरिएको ‘एकीकृत क्रान्ति’को कार्यक्रमले आफ्नै मौलिकतामा नेपाली क्रान्ति गर्ने दिशानिर्देश गरेको छ । यसले रसियन विद्रोह र चिनियाँ जनयुद्धलाई विकास गरेर आजको विश्वमा आएको परिवर्तनलाई संवोधन गरी नयाँ उचाइबाट क्रान्तिकारी मोडल विकास गर्ने साहस गरेको छ । यो एकीकृत क्रान्ति नेपाली मौलिकतामा विकास गर्न खोजिएको नयाँ कार्यक्रम हो । यसलाई थप विकास र मूर्त गर्न बाँकी छ । त्यो आन्दोलन र संघर्षबाट मात्र संभव छ ।
हामी यति भन्न सक्छौं यही मोडलबाट नेपालमा नयाँ जनवादी क्रान्ति सम्पन्न हुनेछ । कामरेड माओको १२० औ जन्मजयन्तीका अवसरमा माओलाई स्मरण गर्नु माओका क्रान्तिकारी विचार र सिद्धान्तलाई इमान्दार भएर लागु गर्नु हो । माओका विचार छाडेर संशोधनवादी बाटो हिँड्नेहरु माओवादी हुन सक्दैनन् ।
तिमि सँगै जिउछु मर्छु भन्ने पनि थिए ।
साँचो माया तिमिलाई गर्छु भन्ने पनि थिए ।
एक चाेटि विश्वास गरेर त हेर सानू
पाईला पाइलामा फुल छर्छु भन्ने पनि थिए ।
जस्तोसुकै दुख भाेग्न किन पराेस बरु
त्यो मुटुमा प्रित भर्छु भन्ने पनि थिए ।
पन्छाएर जिन्दगीमा चुनाैतिका छालहरु
पाखुरा समाई सागर गर्छु भन्ने पनि थिए ।
बाेलाउ बरु मेला बेँसि तिर मलाई पनि
पटुकिमा मकै बाेकि झर्छु भन्ने पनि थिए ।
दिपेन्द्र परिवर्तित
014
नेपाली माओवादीले भुलेका माओ
कम्युनिष्ट आन्दोलनमा माओत्सेतुङले प्रतिपादन गरेको माओवाद
चिनियाँ संस्करणको माक्र्सवाद थियो । माओले
चिनियाँ सन्दर्भको माक्र्सवाद सन् १९३०
को दशकको पछिल्लो कालखण्डमा रचेका थिए ।
माओले माक्र्सवादलाई राष्ट्रिय
सन्दर्भमा कसरी लागु गर्न सकिन्छ भन्ने सोच बनाउने
क्रममा यो विचारको विकास गरेका थिए ।
चिनियाँ इतिहास, सैन्य
इतिहास, सामाजिक तथा सांस्कृतिक प्रचलन युरोपेली र
सोभियत संघको भन्दा नितान्त भिन्न चरित्रको थियो ।
युरोपेली वर्ग
इतिहासको क्रममा जन्मिएको माक्र्सवादलाई
चिनियाँकरण गर्न त्यति धेरै सहज थिएन । किनभने
चीनमा कन्फ्युसियस विचारको प्रभाव अत्यन्त
गहिरो थियो ।
सन् १९२१ मा चीनमा कम्युनिष्ट पार्टी गठन
गरिँदा लिदाजाओ र चेनदुक्सियु जस्ता विद्वान नेताहरू
संस्थापक नेता रहेका थिए । उनीहरू माक्र्सवादलाई
पश्चिमा विचारमा अथ्र्याइने कुरासँग सहमत थिएनन् ।
जस्तो चेनदुक्सियु कम्युनिष्ट इन्टरनेसनलमा स्टालिनले
स्थापना गर्न खोजेको मान्यताका विरोधी थिए ।
त्यही दशकको पछिल्लो कालखण्डमा माओले
कसरी एउटा क्रान्तिकारी सैन्यशक्ति निर्माण गर्न
सकिन्छ र अझ आधार इलाकामै पनि हार खाइयो भने
फेरि कसरी सैन्य पुनर्गठन गर्ने भन्ने योजनामा काम
गरेका थिए । यद्यपि समाजको चित्रण गर्ने
कुरामा त्यत्रो ठूलो टाउको दुखाइ थिएन,
'अर्धसामन्ती' र 'अर्धऔपनिवेशिक' भन्ने परिभाषाबाटै
काम चलाइएको थियो । यसको निचोड थियो-
सामन्तवादमाथि पुँजीवादीहरूको प्रभुत्व बढ्दै गएको छ
।
माओवाद वास्तवमा माथि भनिएझैं
माक्र्सवादको राष्ट्रियकरण थियो । चिनियाँ रेडआर्मी,
जसलाई पिपुल्स लिवरेसन आर्मी (पीएलए) नामकरण
गरिएको थियो र अझै पनि त्यही नामले पुकारिन्छ,
त्यसको निर्माण आफैंमा अन्यत्रको भन्दा पृथक
थियो । पीएलएमा मूलतः खेती-किसानसँग
जोडिएका मानिसहरू संलग्न थिए ।
युरोपेली माक्र्सवादी प्रोजेक्टमा विशुद्ध खेती-
किसानीसँग जोडिएकालाई औद्योगिक
सर्वहाराको तुलनामा राम्रो मानिन्थेन । कृषि कर्मले
किन एसियाली र अर्ध-विकसित देशहरूमा महत्त्व
राख्छ ? कम्युनिष्ट आन्दोलनमा किसान आन्दोलनलाई
कसरी जोड्ने र 'ग्रासरुट'मा पुग्ने भन्ने
कुरा त्यतिबेला वास्तवमै नयाँ थियो ।
माओले
उत्तरदेखि दक्षिण चीनका विभिन्न वर्गीय
संरचनामा आबद्ध किसानहरूलाई सफलतापूर्वक
कम्युनिष्ट आन्दोलनसँग जोडेका थिए र उनको अध्यक्ष
पद किसान संगठनमार्फतै कम्युनिष्ट
आन्दोलनमा छिरेको थियो ।
'दीर्घकालीन जनयुद्ध'
माक्र्सवादी सोचमा अर्को एउटा नयाँ अध्याय
थियो । ठूलो र विकसित देशहरूमा मात्रै होइन, कम
विकसित मुलुकहरूमा आधार इलाकाहरू बनाउँदै,
रक्षा गर्दै, आफूले बनाउने समाजका ढाँचा कोर्दै र
त्यो स्थापित भएपछि आम मानिसमा परिवर्तित
समाजबारे विश्वास भर्दै अगाडि बढ्ने काम
दीर्घकालीन रक्षात्मक युद्धकालमा बुनिएका र
प्रयोग गरिएका गुरुयोजना थिए । त्यसले आम
मानिसलाई द्वैधशक्तिको महसुसमात्र गराएन, अपितु
तुलना गर्न, जाँच्न र छान्न पनि सघायो ।
चिनियाँ माक्र्सवादमा वर्गहरूबीच सहकार्य र संयुक्त
मोर्चासम्बन्धी अवधारणा अर्को नयाँ विषय
बनेको थियो । जापानी आक्रमण, उसले बनाउन
खोजेको चिनियाँ ढाँचाको उपनिवेश एक प्रकारले
खुला किताबझैं थियो । किनभने
कोरियाली उपमहाद्विपमा जापानीहरूको बर्बर शासन
उनीहरू सबैले दशकौं देखेका थिए । उपनिवेशवादबाट
मुक्त हुन वा सार्वभौमसम्पन्न स्वतन्त्र राष्ट्र बन्न
सबै राष्ट्रवादी शक्तिहरूबीच गठजोड गर्न आवश्यक
थियो । त्यसैले चिनियाँ कम्युनिष्टहरूले व्यापारिक
तथा औद्योगिक बुर्जुवाहरूसँग पनि
हात मिलाए ।
संगठनात्मक हिसाब गर्दा चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीले
सन् १९४९ को अवधिसम्म पनि गाउँ र
गाउँका किसानहरूलाई नै अग्रस्थानमा राखेका थिए ।
यसको अर्थ सहरलाई हेर्दै हेरिएन भन्ने होइन । १९४९
पछि सहर र गाउँबीच समन्वय र सन्तुलन दुवै कायम
गरिएको थियो । त्यसैगरी सेना, किसान, पार्टी,
औद्योगिक तथा व्यापारिक समुदायबीच शक्ति सन्तुलन
राख्नमा विशेष ध्यान पुर्याइएको थियो ।
क्रान्ति सम्पन्न भएपछि महिलाहरूको आर्थिक,
सामाजिक तथा राजनीतिक प्रतिष्ठा माथि उठाउन,
विवाह र सम्पत्ति अधिकारमाथिको कानुन
निर्माणमा विशेष ध्यान दिइयो । नयाँ 'वर्किङ क्लास'
र नयाँ औद्योगिकरण सम्बन्धी नयाँ योजनाहरू
अगाडि सारिए । आम मानिसका लागि आवश्यक
शिक्षा, स्वास्थ्य, आवास तथा रोजगारीको हक
कायम गर्न सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण योजनाहरू
अगाडि सारिए । माओ समाजवाद प्राप्तिको लडाइँ
वर्गसंघर्षको प्रक्रियाभित्रै हुन्छ भन्ने ठान्थे ।
समाजको रूपान्तरणको प्रक्रिया जति तीव्र
वेगमा अगाडि बढ्छ,
समाजवादतर्फको अग्रसरता पनि त्यही गतिमा बढ्छ
भन्ने ठान्थे र रूपान्तरणको प्रक्रिया ढिलो वा अवरुद्ध
हँुदा प्रतिक्रान्तिकारीहरूले खेल्ने ठाउँ पाउँछन् भन्ने
उनको बुझाइ थियो । प्रतिक्रान्तिकारीहरूले जितेमा धेरै
कुरा उल्ट्याउँछन् भन्ने उनको लख थियो ।
जनताबीच अन्तरविरोधहरू हुन्छन् र ती फरक-फरक
प्रकृतिका हुन्छन् भन्ने माओको धारणा थियो, जसलाई
उनी प्रतिद्वन्द्विता र अप्रतिद्वन्द्विता -एन्टागोनिष्ट
र ननएन्टागोनिष्ट हुन्छन् र तिनलाई चिन्न सक्नुपर्छ
भन्ने ठान्थे । स्वाभाविक रूपमा क्रान्तिकारी राज्य
आम जनसमुदायको आशा, भरोसा, उन्नति, प्रगति र
आकांक्षाहरू परिपूर्ति गर्ने माध्यम बन्न जरुरी थियो ।
यस्तो आकांक्षा पूर्ति गर्न सबैभन्दा पहिले बहुसंख्यक
मानिसहरूका आधारभूत आवश्यकता (गाँस, बास,
कपास, शिक्षा, स्वास्थ, रोजगारी)
को व्यवस्था मिलाउनुपथ्र्यो । राष्ट्रभित्रै
पुँजी निर्माणमा लगानी गराउनुपर्ने चुनौती थियो ।
त्यसलाई पनि व्यवस्थित गरियो । दिगो, भरपर्दो,
समानतायुक्त विकास चीनले प्राप्त गर्यो ।
क्रान्तिपछिका २५ वर्ष औसत ५ प्रतिशतको आर्थिक
वृद्धिदर हासिल गर्नु, औद्योगिक तथा आधुनिक
विकासका लागि आवश्यक पूर्वाधारहरू निर्माण हुनु,
शिक्षित तथा दक्ष जनशक्तिको निर्माण हुनुमा अनेक
कमजोरीका बाबजुद माओवादको आर्थिक-सामाजिक
रूपान्तरणको नीतिगत अवधारणाको सफलता मान्न
सकिन्छ । जुन ठाउँमा आज चीन पुग्न सफल भएको छ,
त्यसलाई कसैले नकार्दैन । विश्व अर्थराजनीतिक
व्यवस्थामा चीनले आज अग्रस्थान
पाउनुमा माओवादको जग नै सबैभन्दा भरपर्दो र
टिकाउ प्रमाणित भएको छ ।
अब नेपाली माओवादीलाई हेरौं :-
१) नेपाली माओवादीहरूले
जनयुद्धको समयमा आफ्नो कार्यक्षेत्रमा कस्तो आर्थिक,
सामाजिक र राजनीतिक अभ्यास गरे ? १०
वर्षको जनयुद्धको समयमा नयाँ ढाँचाबाट महिला,
मधेसी, जनजाति, सीमान्तकृत सबै खाले वर्ग र तहलाई
जसरी तिनले समेटे, तिनलाई आधार इलाका र पछि आफैं
राज्यमा समावेश भएर सत्तारुढ
भएपछि कसरी सम्बोधन गरे ?
२) प्रत्येक दिन १५ सयभन्दा बढी युवाहरू शारीरिक
श्रमका लागि विदेशिइरहेका छन् ।
रोजगारी अभिवृद्धिलाई सम्बोधन गर्न
नेपाली माओवादीसँग औद्योगीकरण र
कृषिको आधुनिकीकरण सम्बन्धी कार्ययोजना के रहे ?
३) सार्वजनिक शिक्षा र स्वास्थ्यलाई आम
मानिसको अधिकारका रूपमा स्थापित गर्न तिनले
कस्ता एजेन्डाहरू संस्थागत रूपमा अगाडि सारे ?
४) मुलुकको विषमतापूर्ण आर्थिक तथा सामाजिक
संरचना खासगरी कृषि क्षेत्रलाई सम्बोधन गर्न र
न्यायोचित वितरण प्रणालीलाई सम्बोधन गर्न
कस्तो कार्ययोजना र संस्थाहरूलाई आफू
सरकारमा छँदा अगाडि सारे ?
५) नवउदारवादी अर्थराजनीतिले
खडा गरेको अर्धऔपनिवेशिक चंगुलबाट मुक्त हुन
कस्तो वैदेशिक नीति तथा कस्तो आर्थिक-सामाजिक
विकासको अवधारणा अगाडि सारे ?
६) एउटा अल्पविकसित पछौटे मुलुक
समाजवादउन्मुख हुनका लागि गरिने क्रान्तिको नाम
थियो- नयाँ जनवादी क्रान्ति ।
समाजवादी क्रान्तिसम्म पुग्नका लागि आर्थिक,
सामाजिक तथा राजनीतिक संस्थाहरूको संस्थागत
विकास आवश्यक हुन्छ भन्ने त्यो क्रान्तिको निष्कर्ष
थियो । विद्यमान राजनीतिक, आर्थिक र सामाजिक
संरचनाहरूको पुनःसंरचना र नयाँ ढाँचाको संस्थागत
विकास नै परिवर्तनको मार्ग भनेर तय भएको थियो । तर
नेपाली माओवादीहरू त्यो एजेन्डा छाडेर अब आर्थिक
क्रान्ति, समाजवादी क्रान्ति भनिरहेका छन् । उनीहरूले
सत्तारुढ भएपछि वा विपक्षीमा रहँदा के-
कस्ता संस्थागत आर्थिक-सामाजिक रूपान्तरणहरू
सम्पन्न भए र पुँजीवादमा पुगिसकिएको निष्कर्ष
निकालियो ?
समाजवादी क्रान्ति अबको बाटो भनिरहँदा त्यहाँ पुग्ने
तिनका एजेन्डा के हुन् ? के नवउदारवादी बाटो भएर
समाजवादमा पुगिन्छ ? यी सबै प्रश्नका उत्तर
'अफिसियल' माओवादीहरूसँग छैन ।
नेपाली माओवादी आन्दोलन गणतन्त्र बहाली,
संविधानसभा र संघीयताको बाहक भएर त आयो, तर
आर्थिक-सामाजिक रूपान्तरणको मूल
मुद्दामा संस्थागत रूपमा भिड्न सकेन । राजनीतिक
लचकता अपनाएर अन्य शक्तिहरूसँग
सहकार्यका लागि मोर्चाबन्दी त कस्यो, तर
त्यस्तो 'अलायन्स' बनाइरहँदा आम
जनताको पक्षमा आर्थिक-सामाजिक
रूपान्तरणका कार्यक्रमहरूलाई
प्याकेजका रूपमा अगाडि सार्न सकेन ।
आमरूपमा साना किसान, साना व्यवसायी, खेतिहार
मजदुर, घरवारविहीन हलिया, सुकुम्वासी, कमैया-
कम्लरी र विदेशिइरहेका युवक-
युवतीहरूको स्वार्थरक्षा हुनेगरी देखिने र
बुझिनेगरी संस्थागत निर्णय र संस्थागत
परिपाटी बसाल्न सकेन । उसको विदेश सम्बन्ध, उसले
खोजेको आर्थिक, सामाजिक रूपान्तरण र राजनीतिक
परिवर्तन उसले
हिजो औंल्याएको पुराना शक्ति वा पुरातनवादी पार्टीभन्दा यी-
यी एजेन्डा र कार्यक्रम भिन्न भनेर देखाउनै सकेन ।
अब त माओवादी आन्दोलन विभाजित भएको छ र
एमाओवादी अध्यक्ष प्रचण्डले कतै कसैसँग
गुनासो गरेको सुनिएको छ, 'न मेरो पार्टी सग्लो रह्यो,
न सत्तामै
रह्यौं, न त हाम्रा एजेन्डा नै कार्यान्वयन हुने भए' ।
यो भनाइलाई गम्भीरतासाथ केलाउने हो भने
माओवादीले विगतमा किन युद्ध गरेको थियो भन्ने
प्रश्न उठ्छ । हजारौं मानिसहरूले किन सहादत प्राप्त
गरे भन्ने कुराहरूको पनि अर्कै कहालीलाग्दा र
घिनलाग्दा कथाहरू जोडेर सुनाइने खतरा बढ्नेछ, जुन
हतारमा 'कमरेड प्रचण्ड'को अवतार सिर्फ श्रीमान्
पुष्पकमल दाहालमा रूपान्तरित हुँदैछ, त्यसैगरी ।
अबका 'अफिसियल' माओवादी हुन् वा 'अनअफिसियल'
माओवादी, जसले सुधार, आन्दोलन र
युद्धको कुरा गरिरहेका छन्, तिनले एकपटक
माओवादलाई पढुन्, हेरुन् र आफ्नो राष्ट्रिय
सन्दर्भमा बुझुन् । copy from
thaparajan´ s blog
